ΕΙΣΗΓΗΤΗΣ – Συνήγορος Υγείας και Κοινωνικών Υπηρεσιών

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι

Η Ν.Δ. επανέρχεται με πρόταση νόμου με τον τίτλο συνήγορος υγείας και κοινωνικών υπηρεσιών μετά την απάντηση που πήρε από τον πρωθυπουργό της χώρας κ. Κ. Σημίτη σε σχετική ερώτηση που είχε κατατεθεί από τον κ. Σιούφα. Εξαντλεί με αυτόν τον τρόπο όλα τα κοινοβουλευτικά μέσα που παρέχει το σύνταγμα και ο κανονισμός της Βουλής στην αξιωματική αντιπολίτευση.

Είναι βασική αρχή πως νέοι νόμοι χρειάζονται όταν υπάρχει κενό στη μέχρι τώρα κείμενη νομοθεσία. Άλλως οδηγούμαστε στα αρνητικά φαινόμενα που δημιουργεί στο κράτος και τους πολίτες η πολυνομία και η αλληλοεπικάλυψη νόμων.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως ένας από τους βασικούς στόχους των πολιτικών δυνάμεων που εκφράζονται στο Ελληνικό Κοινοβούλιο είναι η προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών και η δημιουργία υπηρεσιών του κράτους που θα είναι φιλικές προς τον πολίτη και συγχρόνως αποτελεσματικές.

Είναι γεγονός ότι οι υπηρεσίες του κράτους χρειάζονται διαρκείς παρεμβάσεις για τον εκσυγχρονισμό τους, αλλά και για τον έλεγχο της λειτουργίας τους γενικώς, αλλά και των λειτουργών ειδικά. Τα πιο πάνω άλλωστε περιγράφονται σε αντίστοιχες διατάξεις του συντάγματος που αποτελεί και τον καταστατικό χάρτη του πολιτεύματος στη χώρα μας.

Στην κατεύθυνση αυτή το 1997  η κυβέρνηση του ΠΑ.ΣΟ.Κ. έκρινε ότι χρειάζεται να δημιουργηθεί μια ανεξάρτητη Αρχή που σαν σκοπό θα έχει τη διαμεσολάβηση μεταξύ των πολιτών και των δημοσίων υπηρεσιών για την προστασία των δικαιωμάτων του πολίτη, την καταπολέμηση της κακοδιοίκησης και την τήρηση της νομιμότητας. Έτσι με το νόμο 2477 θεσμοθετήθηκε  ο ΣΠ και το Σώμα Επιθεωρητών – Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης . Η πορεία του χρόνου τον ανέδειξε σε επιτυχημένο θεσμό καταξιωμένο στη συνείδηση των Ελλήνων.

Με δεδομένο ότι στην πολιτική οι πράξεις κρίνονται από τ” αποτελέσματά τους η ανεξάρτητη αυτή διοικητική αρχή αποτελεί πλέον πετυχημένο θεσμό.

Με βάση τα πιο πάνω η πρόταση νόμου της Ν.Δ. θα μπορούσε να κριθεί θετικά όσον αφορά την πρόθεσή της. Με το σχέδιο νόμου που καταθέτει επιδιώκει την απόσπαση των τομέων υγείας και κοινωνικών υπηρεσιών από το ΣΠ και προτείνει να δημιουργηθεί μια ανεξάρτητη Αρχή . Και εδώ έγκειται η διαφωνία μας και η άρνησή μας. Όχι μόνο διότι το νομικό πλαίσιο το οποίο κατατίθεται περιέχεται σε προηγούμενους νόμους του κράτους αλλά γιατί θα οδηγούσε στην αποδυνάμωση του ΣΠ. Αυτό θα μπορούσε να συμβεί μόνο εάν ο ΣΠ κρίνεται ως ανεπαρκής στην άσκηση των καθηκόντων του, κάτι το ο οποίο ποτέ δεν έχει αναφερθεί από τη Ν.Δ. μέχρι τώρα τουλάχιστον.

Θα ήταν απαραίτητο να αναφερθώ στους νόμους που υπάρχουν σήμερα και που ρυθμίζουν τα θέματα στα οποία αναφέρεται η υπό συζήτηση πρόταση νόμου. Ήδη αναφέρθηκα στο νόμο 2477/97, ο οποίος μαζί με το προεδρικό διάταγμα 273/99 απολύτως καλύπτει θέματα συνηγόρου Υγείας και Πρόνοιας.

Με την τελευταία αναθεώρηση του συντάγματος στα άρθρα 101Α παραγρ. 3 και  103 παραγρ. 9 γίνεται συγκεκριμένη αναφορά στις ανεξάρτητες αρχές και ειδικά στο ΣΠ. Ο ρυθμιστικός νόμος  στον οποίο παραπέμπει το Σύνταγμα είναι ο 2477/97. Σύμφωνα με αυτόν:

Α)  κατοχυρώνεται η προσωπική και λειτουργική ανεξαρτησία των μελών της ανεξάρτητης αρχής

Β) καθορίζεται ο διορισμός των μελών κατά τα προσόντα τους , επίσης η θητεία και ο τρόπος επιλογής τους.

Περιέχεται δηλαδή αυτούσιο το άρθρο 2 του υπό συζήτηση νόμου.

Όπως είναι γνωστό στο ΣΠ λειτουργούν 4 κύκλοι θεμάτων : ο κύκλος των δικαιωμάτων του ανθρώπου , ο κύκλος ποιότητας ζωής, ο κύκλος σχέσεων κράτους – πολίτη και ο κύκλος κοινωνικής προστασίας.

Από το 98 όταν και άρχισε η λειτουργία του ΣΠ έχουν γίνει 30103 αναφορές. Απόδειξη της διευρυνόμενης αποδοχής του  στην ελληνική κοινωνία είναι ότι το 2001 οι αναφορές παρουσίασαν αύξηση 17,3 %.  Ο κύκλος της κοινωνικής προστασίας αφορούσε το 30,4% του συνόλου της δραστηριότητας. Το 1/3 δηλαδή της δραστηριότητας του ΣΠ , του πετυχημένου αυτού θεσμού, ρυθμίζει ήδη θέματα από αυτά που έρχεται να ρυθμίσει με το νόμο της η Ν.Δ.

Ο κύκλος κοινωνικής προστασίας εποπτεύεται από τη βοηθό συνήγορο Μαρία Μητροσύλη και αφορά θέματα :

Κοινωνικής Πολιτικής

Ασφάλισης

Υγείας Πρόνοιας

Προστασίας του Παιδιού

Προστασίας ηλικιωμένων ατόμων

Ατόμων με ειδικές ανάγκες και

Των ευάλωτων ομάδων

Ο ΣΠ έχει ήδη νομιμοποιηθεί στα μάτια του πολίτη. Έχει δημιουργήσει σχέσεις εμπιστοσύνης με τα ΜΜΕ και έχει την απόλυτη στήριξη της πολιτικής ηγεσίας και ιδιαίτερα της κυβέρνησης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στον κύκλο κοινωνικής προστασίας από τις 1155 βάσιμες αναφορές της Αρχής προς τη διοίκηση δεν ικανοποιήθηκαν μόλις οι 57 (ποσοστό 5%). Κάθε χρόνο οι προσφυγές προς την Αρχή πολλαπλασιάζονται..

Στόχος του ΣΠ είναι η προώθηση της λογικής της επίλυσης των διαφορών και η κατάργηση της λογικής της σύγκρουσης και της καταγγελίας. Για να γίνει αυτό χρειάζεται μια δημόσια διοίκηση φιλική προς τον πολίτη, ν” ανταποκρίνεται στα αιτήματά του και να μην περιχαρακώνεται πίσω από μια στενόκαρδη και κακώς νοούμενη δημοσιοϋπαλληλική συμπεριφορά.

Επιμένω σ” αυτές τις αναφορές διότι θεωρώ λάθος να επιχειρηθεί η απόσπαση ενός τμήματος δραστηριότητας ενός πετυχημένου θεσμού για να συσταθεί ένας άλλος με αμφίβολα αποτελέσματα. Όσον αφορά τα άρθρα 4 και 5 του υπό συζήτηση νομοσχεδίου ο ΣΠ έχει να επιδείξει σημαντικό έργο.

Συγκεκριμένα ο ΣΠ παρενέβη αυτεπαγγέλτως στο ΚΕΘΕΑ Θεσνίκης. Έκανε αυτοψία στο κέντρο αποκατάστασης ατόμων με ειδικές ανάγκες στην Κρήτη και στο Περιφερειακό Νοσοκομείο Ηρακλείου. Ακόμα έχει παραπέμψει γιατρούς στο Ανώτατο Πειθαρχικό Συμβούλιο του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας.

Στο σύνολο των αναφορών του κύκλου κοινωνικής προστασίας

το 74% αφορά Κοινωνική Ασφάλιση

14% συνδέεται με θέματα Υγείας

5,3% αναφέρεται στην Πρόνοια

3,5% σχετίζεται με ΑΜΕΑ

1,3% Προστασία ανέργων

1,6% θέματα προστασίας μητρότητας και παιδιού.

Και εδώ θα πρέπει να επισημάνω πως η μελέτη των συμπερασμάτων του ΣΠ είναι ένα απολύτως χρήσιμο εγκόλπιο για τη διοίκηση και την Κυβέρνηση προκειμένου να επισημάνει τα προβλήματα που παρουσιάζει ο μηχανισμός του κράτους, για να μπορέσει η πολιτική της βούληση να γίνει πράξη ορατή στους πολίτες.

Αλλά και τα περισσότερα άρθρα και εδάφια του νόμου είναι πιστή αντιγραφή των άρθρων του νόμου για το ΣΠ και του προεδρικού διατάγματος που ακολούθησε. π.χ. προτείνεται να συσταθεί τομέας ελέγχου οργανισμού κοινωνικής ασφάλισης, τομέας υγειονομικού, τομέας πρόνοιας κ.λ.π.. Ήδη όμως υπάρχουν και λειτουργούν. Να αναφέρω μερικά από τα αποτελέσματα της λειτουργίας :

Φορείς κοινωνικής ασφάλισης

Η συντριπτική πλειοψηφία των αναφορών των πολιτών αφορούν προβλήματα κύριας και επικουρικής ασφάλισης, ΙΚΑ και ΟΓΑ. Είτε λόγων καθυστέρησης ανταπόκρισης και στα αιτήματα των πολιτών ακόμα και σε έλλειψη ενημέρωση και πληροφόρησης.

Φορείς Υγείας

Α) καθυστέρηση ραντεβού νοσοκομείων ΕΣΥ και ιατρείων του ΙΚΑ (αμνιοκέντηση, αλλεργικά τεστ κλπ )

Β) κακή συμπεριφορά γιατρών ΕΣΥ και ΙΚΑ. Σε αυτές τις περιπτώσεις ο δυσαρεστημένος πολίτης καταθέτει καταγγελία στο γραφείο επικοινωνίας του Νοσοκομείου το οποίο δεν ικανοποιεί τον πολίτη. Απάντηση σ” αυτό η ουσιαστική και συνεχής εποπτεία από τις αρμόδιες διευθύνσεις του Υπουργείου Υγείας

Γ) ελλιπής ή ανύπαρκτη ενημέρωση ασθενών ή συγγενών.

Υπάρχει νόμος 2071/92 άρθρο 47 που εξασφαλίζει την ενημέρωση του ασθενούς, την συγκατάθεση στη θεραπεία, την τήρηση ιατρικού απορρήτου και γενικώς εξασφαλίζει το σεβασμό και την αξιοπρέπεια του ασθενούς.

Φορείς πρόνοιας

Α) σχετικά με τη διαχείριση και τον τρόπο χορήγησης των διαφόρων προνοιακών επιδομάτων

Β) παρατηρήθηκαν φαινόμενα μη εκτέλεσης τελεσίδικων δικαστιικών αποφάσεων και εσφαλμένης ερμηνείας νόμων

Γ) ΟΑΕΔ, ιδιαίτερα ζητήματα που αφορούν ΑΜΕΑ διαδικασία, κριτήρια επιλογής και διαφάνεια

Εν κατακλείδι ο ΣΠ ερευνά πράξεις δημοσίων υπηρεσιών που παραβιάζουν δικαιώματα ή προσβάλουν νόμιμα συμφέροντα, κατόπιν καταγγελιών ή αυτεπάγγελτα. Το σύνολο  της διοίκησης είναι υποχρεωμένο να συνεργάζεται με το ΣΠ. Άρνηση κάποιου συνεργασίας συνιστά πειθαρχικό παράπτωμα.

Αν διαπιστωθεί παράνομη συμπεριφορά λειτουργού ο ΣΠ διαβιβάζει την έκθεση στο αρμόδιο όργανο και μπορεί να προκαλέσει πειθαρχική δίωξη.

Αν προκύψουν αποχρώσεις ενδείξεις για τέλεση αξιόποινης πράξης ο ΣΠ διαβιβάζει την έκθεση στον αρμόδιο εισαγγελέα.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι

Όπως ανέφερε και ο πρωθυπουργός στην απάντησή του στη σχετική ερώτηση του κυρίου Σιούφα, το κεντρικό ερώτημα είναι με ποιον τρόπο θα προστατεύσουμε τους ασθενείς που πηγαίνουν στα νοσοκομεία και με ποιον τρόπο θα ελέγχουμε τη διοίκηση ώστε να παρέχει καλύτερες υπηρεσίες. Το μέγιστο αποτέλεσμα θα επιτευχθεί με την ενίσχυση και την αναβάθμιση των ήδη υπαρχουσών και όχι με τη δημιουργία καινούργιων.

Πράγματι εκτός από το ΣΠ σήμερα λειτουργούν οι εξής υπηρεσίες :

Α) επιτροπή ελέγχου προστασίας δικαιωμάτων των ασθενών, η οποία συντάχθηκε το 1997 και έχουν παραπεμφθεί 459 υποθέσεις

Β) ειδική επιτροπή προστασίας ατόμων με ψυχικές διαταραχές

Γ) τριμελής επιτροπή προάσπισης των δικαιωμάτων του πολίτη στα νοσοκομεία

Δ) Σώμα Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας και Πρόνοιας

Και τέλος έχουν συσταθεί ειδικές υπηρεσίες για την υποδοχή και πληροφόρηση ασθενών στα νοσοκομεία.

Και εδώ θα πρέπει να αναφερθώ στο νόμο 2920/2001, με τον οποίο συστήνεται το Σώμα Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας και Πρόνοιας.

Το ΣΕΥΥΠ έχει σκοπό τη βελτίωση της παραγωγικότητας και αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών Υγείας και Πρόνοιας, την προοπτική τους αναβάθμιση, την εξάλειψη της κακοδιοίκησης και την προστασία της υγείας και της περιουσίας των πολιτών από την  παροχή υπηρεσιών Υγείας και Πρόνοιας με καταχρηστικό τρόπο.

Οι επιθεωρητές εκτελούν έρευνα αυτεπαγγέλτως ή κατόπιν εντολής του υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας ή μετά από αίτημα του ΣΠ.

Οι επιθεωρητές κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων τους έχουν καθήκοντα ανακριτικού υπαλλήλου.

Οι διαπιστώσεις συνοδεύονται με πρόταση :

Α) διεξαγωγή ένορκης διοικητικής εξέτασης

Β) άσκηση πειθαρχικής δίωξης

Γ) λήψη άλλων μέτρων ή και αποστολή της έκθεσης στην εισαγγελική αρχή

Θα ήταν χρήσιμο για να γίνει κατανοητή η άποψη της Ν.Δ. για το πώς αντιλαμβάνεται τη λειτουργία των ανεξάρτητων αρχών  να διευκρινίσει τον όρο «εξωδικαστικός έλεγχος της διοικητικής δράσης» όπως αναφέρει στο άρθρο 1, αλλά και σε άλλα άρθρα, μια και ακροβατεί μεταξύ του ρόλου του διαμεσολαβητή του νόμου 2477 και της επιθεώρησης των οργάνων της δημόσιας διοίκησης.

Το λέω αυτό διότι για μας η διαφορά είναι σαφής και συγκεκριμένη: ο νόμος και το προεδρικό διάταγμα που ρυθμίζουν τη λειτουργία του ΣΠ ρητά περιγράφουν ότι η αποστολή του είναι η διαμεσολάβηση μεταξύ πολιτών και δημοσίων υπηρεσιών.

Ο ΣΠ δύναται κατά την έρευνα των υποθέσεων να ζητά τη συνδρομή των ελεγκτών επιθεωρητών δημόσιας διοίκησης. Μετά το πέρας της έρευνας ο ΣΠ συντάσσει πόρισμα το οποίο γνωστοποιεί στον καθύλην αρμόδιο υπουργό.

Υπάρχει σαφής διαφορά με το σώμα επιθεωρητών ελεγκτών δημόσιας διοίκησης το οποίο είναι όργανο εσωτερικού ελέγχου και επιθεώρησης της διοίκησης. Αρμοδιότητά του η διενέργεια εκτάκτων ελέγχων και ερευνών με σκοπό τη διασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας της διοίκησης. Τα δύο όργανα μπορεί να έχουν παραπλήσιους σκοπούς όμως είναι τελείως διαφορετικά. Ας διευκρινιστεί η θέση της Ν.Δ. γιατί δημιουργείται σύγχυση μεταξύ της ανεξάρτητης Αρχής και του οργάνου της δημόσιας διοίκησης.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι

Νομίζω ότι εξέθεσα αναλυτικά τους λόγους για τους οποίους δε μπορεί να γίνει δεκτή από εμάς η πρόταση νόμου της Ν.Δ.. Άλλωστε μια συγκριτική μελέτη της συγκεκριμένης πρότασης νόμου και των νόμων 2477/97 και 2920/2001 θα αποδείκνυε  ότι η πρόταση νόμου περιέχεται απολύτως στους προαναφερθέντες νόμους λέξη προς λέξη.

Βεβαίως είναι διαφορετικό το ζήτημα των ασθενών οι οποίοι δικαιούνται προστασίας και έχουν δικαίωμα να διαμαρτύρονται με το θέμα της πολιτικής  της κυβέρνησης στον τομέα της παροχής υγείας. Και στο θέμα της γενικής πολιτικής η Ελλάδα έχει κάνει αναμφισβήτητα μεγάλες προόδους και αυτό αποδεικνύεται εύκολα. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι όλοι οι θεσμοί οι οποίοι εξασφαλίζουν την προστασία των ασθενών χρειάζονται διαρκή βελτίωση για καλύτερη, ταχύτερη και αποτελεσματικότερη λειτουργία.

Και εδώ θα ήθελα να προτείνω την αναβάθμιση του τομέα προστασίας των δικαιωμάτων του παιδιού που περιέχεται στο ΣΠ. Όπως επίσης την καλύτερη εφαρμογή και επέκταση της δράσης των ήδη θεσμοθετημένων, με τον  νόμο 2519/97, τριμελών επιτροπών προάσπισης των δικαιωμάτων του πολίτη ανά νοσοκομείο. Το πρόβλημα στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν είναι η έλλειψη νόμων αλλά κυρίως η εφαρμογή των ήδη υφισταμένων. Και μόνιμος στόχος της κυβέρνησης όπως προκύπτει από τα” αποτελέσματα είναι η καλύτερη παροχή υγείας στους Έλληνες πολίτες. Ας μη ξεχνάμε ακόμα πως ένα σύστημα υγείας και πρόνοιας για να πετύχει πρέπει να έχει κέντρο των επιδιώξεών του τον άνθρωπο. Κυρίως όμως οι εργαζόμενοι σ” αυτό πρέπει να έχουν υψηλά ανεπτυγμένο το αίσθημα κοινωνικής ευθύνης. Αυτό βέβαια δεν είναι θέμα νόμων. Είναι θέμα αξιών, παιδείας, νοοτροπίας και συμπεριφοράς. Και στην κατάκτηση αυτών πρέπει να συμβάλλουμε όλοι μας.

29/08/2002