Σας είναι γνωστή η ρήση του Πλάτωνα : «Πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος» που σημαίνει ότι για όλα τα πράγματα μέτρο είναι ο άνθρωπος. Αφού η λέξη χρήματα στην αρχαία ελληνική δεν είχε σχέση με το κέρδος και τα χρήματα της νέας ελληνικής.
Αναμφίβολα, αν επιχειρούσαμε να χαρακτηρίσουμε την εποχή μας με ένα μόνο επίθετο θα την χαρακτηρίζαμε ως «ψηφιακή». Οφείλουμε να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες που μας δίνει η ψηφιακή εποχή στην βελτίωση της ποιότητας ζωής μας και εν προκειμένω, στην ανάπτυξη του οικοσυστήματος ηλεκτρονικής υγείας, ώστε η παροχή υπηρεσιών υγείας των λειτουργών της προς τους ασθενείς να είναι έγκαιρες και αποτελεσματικές.
Η χώρα μας, λόγω των γεωγραφικών της χαρακτηριστικών, είναι μια νησιωτική χώρα με μεγάλους ορεινούς όγκους στην ηπειρωτική της έκταση. Αυτό προσδιορίζει τις ανάγκες και επιβάλλει την ανάπτυξη και την εφαρμογή στην πράξη, των θετικών αποτελεσμάτων της ψηφιακής εποχής.
Μέσω του δικτύου τηλεϊατρικής μπορεί να εξασφαλιστεί κατά το δυνατόν η πρόσβαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας των Ελλήνων που κατοικούν σε νησιωτικές αλλά και σε δυσπρόσιτες ορεινές περιοχές. Ακόμα να προσφέρει σημαντική βοήθεια στο ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό που υπηρετεί σε αυτές.
Θυμάμαι με δέος την ανάγκη σε γνώση, εμπειρία και εν τέλει βοήθεια και επισημαίνω την ανάγκη αυτή των νέων αγροτικών ιατρών της περιφέρειας. Θυμάμαι ακόμα, στην άσκηση του επαγγέλματός μου ως μαιευτήρας-γυναικολόγος, το μεταμεσονύκτιο τηλεφώνημα μιας μαίας, ενός νησιού του Αιγαίου, επειδή δεν υπήρχε ιατρός, και την προσπάθειά μου να της υποδείξω πως μπορεί να κόψει ένα ράμμα σε μια περίδεση τραχήλου μήτρας, σε μια γυναίκα που είχε μπει σε τοκετό και ή θα πετύχαινε το εγχείρημα ή θα οδηγούμασταν σε ρήξη μήτρας με τα γνωστά επακόλουθα. Ευτυχώς το επιχείρημα στέφθηκε με επιτυχία.

Κυρίες και κύριοι,

Μετά την οδυνηρή εμπειρία που βιώσαμε τα τελευταία χρόνια, η χώρα μας ανακτά τις δυνάμεις της, απελευθερώνεται από τη μέγγενη των μνημονίων. Το κόστος που πληρώσαμε ήταν αναμφίβολα μεγάλο για την κοινωνία, τους πολίτες και τις εν γένει οικονομικές και παραγωγικές δραστηριότητες. Τώρα πρέπει να σχεδιάσουμε ένα βιώσιμο και παραγωγικό μοντέλο αφού πρωτίστως και επειγόντως αποδεσμευτούμε από τις πολιτικές και πρακτικές εκείνες που μας οδήγησαν στην κρίση, στην απώλεια της δημοσιονομικής μας ανεξαρτησίας και στα μνημόνια.

Η ανάπτυξη της χώρας μας δε μπορεί παρά να στηριχθεί στα συγκριτικά πλεονεκτήματα που διαθέτουμε. Και αυτά είναι το εκλεκτικό ανθρώπινο και επιστημονικό δυναμικό μας, η πλούσια βιοποικιλότητα αλλά και η αξιοποίηση των δυνατοτήτων της φαρμακοβιομηχανίας. Πιστεύουμε πως η αξιοποίηση των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών παρέχει αναπτυξιακές δυνατότητες και επενδυτικές ευκαιρίες.

Ήδη ετοιμάζουμε μια δεύτερη σημαντική δράση, με στόχο την προσέλκυση ιατρικών συνεδρίων στη χώρα μας, με προφανή οφέλη και στην επιστημονική πρόοδο της χώρας αλλά και στην ανάπτυξή της.

Κυρίες και κύριοι

Όπως επισημαίνουν έγκυροι οικονομολόγοι, για να επανέλθει η χώρα μας στο επίπεδο ανάπτυξης και ως εκ τούτου στο βιοτικό επίπεδο του 2008, πρέπει ως το 2020 να αυξηθεί το ΑΕΠ κατά 100 δις ευρώ. Γι’ αυτό, χωρίς να ρωτάμε τι θα κάνει η χώρα μας για μας, ας ανασκουμπωθούμε για να κάνουμε εμείς κάτι για αυτή.

Με επενδύσεις και προσέλκυση κεφαλαίων μπορούμε να κάνουμε πράξη την εξωστρέφεια και την καινοτομία. Μπορούμε να γυρίσουμε σελίδα, αφήνοντας πίσω το παρελθόν. Μπορούμε να κερδίσουμε το μέλλον. Και ο καθείς εφ ω ετάχθη οφείλει να εργαστεί προς αυτή την κατεύθυνση.

Οι εποχές που το κράτος καθόριζε και ήλεγχε τα πάντα πέρασαν ανεπιστρεπτί. Κρατώντας και αναβαθμίζοντας το ρυθμιστικό του ρόλο μπορεί να συνθέσει διαφορετικές επιδιώξεις. Προϋπόθεση για ένα σύγχρονο και βιώσιμο σύστημα Υγείας είναι η συνεργατική κουλτούρα όπου το κοινωνικό όφελος θα συνυπάρχει με το οικονομικό κέρδος και η κοινωνική προσφορά με την οικονομική απόδοση.

Προσδιορίζοντας με σαφήνεια και ενάργεια, ρόλους και επιδιώξεις, η γόνιμη σχέση και συνεργασία των κρατικών φορέων της Υγείας με τους φορείς του ιδιωτικού τομέα, μπορεί να οδηγήσει στο κοινό καλό.

Από την αυγή της ανθρωπότητας πάντα η ασθένεια ήταν σύμφυτη με τη ζωή. Η θεραπευτική μέχρι την εποχή της άνθισης του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού πέρασε από πολλά στάδια. Στην αρχή ήταν ενστικτώδης και εμπειρική. Πέρασε από τη φάση της μαγείας στη θεοκρατική. Συνδέθηκε με τη θρησκεία γι’ αυτό και η άσκησή της ήταν αποκλειστική δραστηριότητα των ιερέων.
Για χιλιάδες χρόνια, η φαρμακευτική και θεραπευτική δραστηριότητα περιοριζόταν σε θεραπεία πληγών και τραυμάτων αφού όλες οι ασθένειες αποδίδονταν σε δράσεις των θεών. Τη λεγόμενη προ Ιπποκρατική περίοδο της θεραπευτικής των αρχαίων ελλήνων, αξίζει κανείς να αναφερθεί στους ορφικούς ύμνους που χάνονται στα βάθη των αιώνων και όπου γίνεται αναφορά στις φαρμακευτικές ιδιότητες του κέδρου, του μανδραγόρα της ανεμώνης και άλλων.
Ακόμα στη Θεογονία του Ησίοδου υπάρχει η πρώτη γραπτή αναφορά για τη μήκωνα. Είναι γνωστή η θεά των μηκώνων, των μινωικών χρόνων.
Ιδιαίτερα σημαντικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η μελέτη του μεγαλύτερου ποιητή και όχι μόνον της αρχαιότητας, του Ομήρου. Στις ραψωδίες του υπάρχουν αναφορές για ανδροφόνα δηλαδή δηλητηριώδη βότανα, για οδυνήφατα φάρμακα δηλαδή παυσίπονα και για λυγρά, δηλαδή κακά φάρμακα, που επιδρούσαν στον ψυχισμό των ανθρώπων.
Η Κίρκη χρησιμοποιούσε λυγρά φάρμακα. Αλλά ο Ερμής έδωσε στον Οδυσσέα μώλυ ως αντίδοτο.
Τώρα τι ήταν το μώλυ; Η απάντηση έχει απασχολήσει πολλούς όπως τον Θεόφραστο, το Διοσκουρίδη αλλά και σύγχρονους φαρμακολόγους Έλληνες και ξένους. Οι απαντήσεις ποικίλουν. Από είδος κρομμύου, από είδος σκόροδου έως τον μανδραγόρα και την τουλίπα. Προφανώς επρόκειτο για αντιχολινεργικό αντίδοτο που θεραπεύει τη δηλητηρίαση από τα αλκαλοειδή.
Ένα άλλο φυτό που επίσης αναφέρεται στην Οδύσσεια είναι το νηπενθές το οποίο χαρακτηρίζεται ως κατευναστικό και παυσίλυπο. Περιγράφεται ως φάρμακο που επιδρούσε στη μνήμη και τη συνείδηση. Προφανώς θα προκαλούσε αύξηση της σεροτονίνης προκαλώντας αμνηστία. Και αυτού του φυτού η ταυτότητα αγνοείται.

Κυρίες και Κύριοι
Αν επιχειρούσαμε με μια μόνο λέξη να προσδιορίσουμε τη συμβολή του αρχαίου ελληνικού πνεύματος, στην ιστορία της ανθρωπότητας αυτή είναι το ρήμα επίσταμαι και η παράγωγη λέξη επιστήμη, που είναι δημιούργημα του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού.
Οι αρχαίοι Έλληνες με βάση το πείραμα την παρατήρηση με κριτικό πνεύμα και επιστημονική θεώρηση έθεσαν τη βάση όλων των επιστημών. Αυτό ακριβώς όσον αφορά στην ιατρική επιστήμη προσωποποιείται στον Ιπποκράτη. Επί των ημερών του η ιατρική και θεραπευτική παύει να είναι θεοκρατική, απομακρύνεται από την μαγεία και τη δεισιδαιμονία και αποκτά την υπόσταση της ανεξάρτητης επιστήμης. Στο έργο του αριθμούνται 336 ιπποκρατικά φάρμακα, αυτό που οι σύγχρονοι φαρμακοποιοί χαρακτηρίζουν ως δρόγη. Παρότι αυτός ο όρος εμφανίζεται πολύ αργότερα στην Αγγλία τον 15ο αιώνα, η δε ετοιμολογία του είναι ολλανδικής ή κέλτικης προέλευσης.
Σημαντικός συγγραφέας φαρμακογνωσίας ήταν ο Λέσβιος Θεόφραστος, μεγάλο μέρος του έργου του έχει διασωθεί μέχρι σήμερα. Έχει συγγράψει συνολικά 15 βιβλία στα οποία αναφέρονται ονομαστικά τα φυτά, η μορφολογία και η ιαματική τους δύναμη. Ακόμα περιγράφεται η χλωρίδα πολλών περιοχών της Ελλάδας.
Κατά την Ελληνιστική περίοδο, η ιατρική και φαρμακευτική εξελίχθηκε έτι περαιτέρω. Οφείλω να διευκρινίσω ότι η ιατρική και φαρμακευτική στην αρχαιότητα ήταν ενιαία επιστήμη. Η ιατρική χωρίζετο σε 3 μεγάλους κλάδους: στη χειρουργική, στην παθολογία και στη φαρμακευτική. Ο διαχωρισμός έγινε πολύ αργότερα.
Αξίζει να μνημονεύσει κανείς σημαντικούς επιστήμονες αυτής της περιόδου, όπως τον Ηρόφιλο, τον Ερασίστρατο, τον Ανδρόμαχο, τον Κρατεύα που ήταν γιατρός του Μιθριδάτη και ο οποίος παρασκεύασε το μιθριδάτειο έκλειγμα, ως αντίδοτο δηλητηρίων το οποίο περιείχε 54 φαρμακευτικές ουσίες.
Και φτάνουμε στην εποχή του διασημότερου φαρμακολόγου, φαρμακογνώστη της αρχαιότητας του Διοσκουρίδη, ο οποίος γεννήθηκε στα Ανάζαρβα της Κιλικίας και σπούδασε στην Ταρσό. Συνέγραψε σημαντικότατο έργο Περί ιατρικής ύλης. Μέχρι τον 16ο αιώνα ήταν το σημαντικότερο βιβλίο της φαρμακευτικής επιστήμης, το σημαντικότερο εγκόλπιο της θεραπευτικής. Γι’ αυτό και ήταν το πρώτο βιβλίο που τυπώθηκε μετά την Αγία Γραφή. Το βιβλίο του διασώθηκε διότι ακριβώς λόγω της μεγάλης του επιστημονικής αξίας αντιγράφηκε υπό μορφή χειρόγραφων κωδίκων για πρώτη φορά στην Κωνσταντινούπολη τον 5ο αιώνα αλλά και αργότερα στο Άγιο Όρος και στην Ιταλία. Στο βιβλίο του περιγράφονται 600 φυτικά φάρμακα, η ιαματική τους δράση αλλά και διάφορες φαρμακοτεχνικές μορφές, όπως αλοιφές, μύρα, επιθέματα, μαλάγματα, βάλανοι (είδος υποθέτου), επιχρίσματα, καταπότια, κολλύρια, φθοΐσκοι ή τροχίσκοι, ποτήματα, υπολκύσματα κ.λ.π.. Ακόμα περιγράφει μέτρα και σταθμά για την παρασκευή των φαρμάκων.
Θα κλείσω με τον Γαληνό (131μ.Χ-201μ.Χ) ακόλουθο του Ασκληπιού από την Πέργαμο, ο δεύτερος σπουδαιότερος Έλληνας ιατρός της αρχαιότητας μετά τον Ιπποκράτη. Ο Γαληνός είχε σημαντικές ανατομικές και φαρμακολογικές γνώσεις. Συγκέντρωσε και αποτύπωσε μέσα στα βιβλία του συσσωρευμένη γνώση όλων των προηγούμενων χρόνων. Έχουν διασωθεί περί τα 100 έργα του. Παρασκεύαζε σύνθετα φάρμακα με συγκεκριμένες ιδιότητες. Η συμβολή του στην ιατρική και τη φαρμακευτική καθώς και στη διάχυση της γνώσης ήταν πολύ σημαντική.

Κυρίες και Κύριοι,
Ούτε φιλοδοξώ ούτε επιδιώκω να αυτοπαρουσιαστώ ως ειδικός επιστήμονας ιστορικός της ιατρικής και της φαρμακολογίας. Η αγάπη μου όμως στην αρχαία ελληνική Γραμματεία και η παρότρυνση των επιστημονικών συμβούλων της ημερίδας, με έκαναν τα τολμήσω αυτή την παρουσίαση, όχι ως πρόεδρος του Ε.Ο.Φ., αλλά ως γιατρός που πιστεύει στη συνέχεια και στην εξέλιξη της επιστήμης και στη σημαντική συμβολή της ρίζας στο δέντρο της εξέλιξης.