Μέτρα για την προστασία Πολιτιστικών Αγαθών

Η αρχαιοκαπηλία είναι μιας παγκόσμιας κλίμακας εγκληματική πράξη που όλο ένα αυξάνεται. Οι συνέπειές της δεν επηρεάζουν μόνο το παρόν αλλά το παρελθόν και το μέλλον της ανθρωπότητας. Αφού καταστρέφει τα τεκμήρια της ταυτότητας και της προέλευσής μας.

Καταστρέφει τα τεκμήρια του πολιτισμού του απώτερου και πρόσφατου παρελθόντος και εντέλει ακρωτηριάζει την παγκόσμια πολιτιστική κληρονομιά. Η κληρονομιά αυτή, είναι απόλυτα συνδεδεμένη με την ανθρώπινη ταυτότητα και τις αξίες. Αποκόπτεται το παρόν από το παρελθόν, οι ρίζες από τον κορμό.

Το έγκλημα αυτό μαστίζει κυρίως τις χώρες με ιστορία, παράδοση και πολιτισμό. Μια από αυτές τις χώρες είναι και η Ελλάδα. Γι” αυτό το λόγο η χώρα μας είναι η πρώτη στο ενδιαφέρον των αρχαιοκαπήλων.

Η χώρα μας, στην ιστορική της διαδρομή, έχει υποστεί και υφίσταται ακόμα τις συνέπειες αρχαιοκαπήλων, επίσημων και ανεπίσημων. Αρπαγές πολιτιστικών αγαθών, έλαβαν χώρα από την εποχή των Ρωμαίων που μετέφεραν γλυπτά και άλλα αριστουργήματα στη Ρώμη.

Αργότερα οι σταυροφόροι που απορφάνισαν τη βασιλεύουσα από τεράστιας καλλιτεχνικής αξίας αριστουργήματα.

Από την εποχή που οι Τούρκοι κατακτητές πουλούσαν αρχαιότητες αλλά και ολόκληρους ναούς μέχρι και την πρόσφατη ιστορία.

Έτσι έχουν γεμίσει τα μουσεία και οι ιδιωτικές συλλογές του κόσμου, με καλλιτεχνικά αριστουργήματα, προϊόντα του ελληνικού πολιτισμού.

Ολ” αυτά βέβαια ανήκουν στην ιστορία και δεν έχουν σχέση με τον παρόντα νόμο. Θα ‘θελα όμως απ” αυτό το βήμα, ν” αναφέρω ότι ο πιο γνωστός επίσημος αρχαιοκάπηλος της πρόσφατης ιστορίας είναι ο λόρδος Ελγίν. Και ο χώρος όπου στεγάζονται τα προϊόντα του εγκλήματος είναι το Βρετανικό Μουσείο.

Ο κύριος αυτός, βέβαια, δεν προέβη μόνο σε κλοπές κινητών μνημείων. Φρόντιζε να καθιστά κινητά μνημεία ακόμα και τ” ακίνητα, αφού ακρωτηρίαζε μέλη τους. Και αναφέρομαι βέβαια στα γλυπτά του Παρθενώνα, που ξεκολλούσε από το αέτωμά του, για να τα εμπορευτεί.

Υπάρχουν γραπτές μαρτυρίες ότι έδενε τα γλυπτά  αγάλματα με σχοινιά, τα οποία τραβούσαν άλογα. Και ό,τι καταστρέφετο το πετούσε.

Τέτοιες απεχθείς πράξεις, δεν έγιναν μόνο στην Ακρόπολη αλλά και στο ναό του Επικούρειου Απόλλωνα και αλλαχού. Ολ” αυτά μεταφέρονταν από το λιμάνι της Ελευσίνας. Και υπάρχουν έγγραφα, αλλά και πράξεις πωλήσεων του μεγάλου αρχαιοκάπηλου.

Και θα ήταν μεγάλη παράλειψη να συζητείται νομοσχέδιο του Υπουργείου Πολιτισμού για την αρχαιοκαπηλία και να μην αναφερθεί το όνομα της Μελίνας Μερκούρη. Της μεγάλης αυτής Ελληνίδας, που ξεκίνησε τη σταυροφορία για την επιστροφή των μαρμάρων του Παρθενώνα. Προσπάθεια που συνεχίζεται και που σας εύχομαι κύριε Υπουργέ να συμβάλλεται και εσείς σ” αυτή την επιστροφή.

Να πω και κάτι ακόμα. Κακώς, αυτά τα μάρμαρα λέγονται ελγίνεια. Η αλήθεια είναι ότι είναι τα μάρμαρα του Παρθενώνα που έκλεψε ο λόρδος Έλγιν. Και που παρανόμως υπάρχουν ακόμα και σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο.

Υπάρχει μια θεωρία από τη Βρετανική πλευρά ότι αυτά βρήκαν προστασία εκεί. Επ” αυτού ν” αναφέρω ένα ιστορικό ντοκουμέντο. Στην πολιορκία της Ακρόπολης στη διάρκεια της επανάστασης, οι πολιορκημένοι Τούρκοι, όταν τους τέλειωσαν τα βόλια,  έριχναν τις κολώνες του Παρθενώνα προκειμένου ν” αποσπάσουν το μολύβι, που ως συνδετική ύλη υπήρχε μέσα σ” αυτές. Οι Έλληνες όταν το είδαν αυτό και προκειμένου να σταματήσει αυτή η καταστροφή, ήρθαν σε διαπραγμάτευση με τους πολιορκημένους Τούρκους, και τους έστειλαν βόλια.

Προτιμούσαν να τους διευκολύνουν, να τους σκοτώνουν, αρκεί να μην καταστρέφουν την κληρονομιά τους.

Και κάτι ακόμα. Σήμερα υπάρχει το μουσείο της Ακρόπολης. Και πλέον δεν υπάρχει κανένα επιχείρημα για την παραμονή αυτών των μαρμάρων στο μουντό και βροχερό Λονδίνο.

Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι

Δε νομίζω ότι υπάρχει βουλευτής σ” αυτή την αίθουσα, που να μη συμφωνεί, στην ανάγκη για λήψη μέτρων για την προστασία των πολιτιστικών αγαθών.

Γι” αυτό και εμείς, επί της αρχής, υπερψηφίζουμε το νομοσχέδιό σας. Το ζητούμενο όμως είναι, κατά πόσο αυτό το νομοσχέδιο, θα μπορέσει  να επιφέρει πλήγμα στο έγκλημα που λαμβάνει χώρα, καθημερινά, απ” άκρο σ” άκρο, στον τόπο μας. Αφού στεριές και θάλασσες είναι σπαρμένες με μνημεία αυτού του πολιτισμού.

Να σας θυμίσω μια φράση που έλεγε, ο Πρωθυπουργός της Γαλλίας, Φρανσουά Μιτεράν, ότι «αν ήμουν Πρωθυπουργός της Ελλάδας, δε θα έκανα τίποτα που να μην περνά από τον Πολιτισμό». Αυτό βέβαια αναφέρεται σε γενικότερα ζητήματα. Όμως έχει αναφορά και σε αυτό. Στην προστασία αυτού του πολιτισμού.

Το συγκεκριμένο νομοσχέδιο, είναι σαφώς βελτιωμένο από το νομοσχέδιο που είχε καταθέσει στη Βουλή ο προκάτοχός σας, κύριος Βουλγαράκης, Έχουν ενσωματωθεί παρατηρήσεις των αρχαιολόγων και άλλων φορέων του Υπουργείου Πολιτισμού, καθώς και δικές μας παρατηρήσεις. Υπ” αυτή την έννοια αποτελεί ένα βήμα. Όμως απέχει πολύ η λύση του προβλήματος. Επιχειρεί μια αναβάθμιση σε κάτι που ήδη γίνεται. Όμως δεν προσφέρει κάτι καινούργιο. Θα το χαρακτήριζα ανώδυνο και ουδέτερο.

Αλήθεια κύριε Υπουργέ,

Είστε ευχαριστημένος από την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στη χώρα μας

• § όσον αφορά τη φύλαξη των μουσείων,
• § όσον αφορά τις παράνομες ανασκαφές,
• § όσον αφορά τη προέλευση και διακίνηση των ευρημάτων
• § όσον αφορά την καταγραφή κινητών μνημείων

Διαθέτει το Υπουργείο Πολιτισμού τη δυνατότητα ελέγχου σε αυτά που προανέφερα;

Θεωρείτε ότι το νομοσχέδιο αυτό συμβάλλει στην πρόληψη της αρχαιοκαπηλίας;

Είναι επαρκής η δράση του τμήματος δίωξης αρχαιοκαπηλίας της ελληνικής αστυνομίας; Η πρωτοφανής υπόθεση αρχαιοκαπηλίας στη Σχοινούσα λύθηκε; Αποδόθηκαν οι ευθύνες; Είστε σίγουρος ότι δε θα ξανασυμβεί στο μέλλον;

Κύριε Υπουργέ,

Βέβαια όλ” αυτά δε μπορούν να γίνουν με εσωτερικές ανακατατάξεις του υπουργείου πολιτισμού. Οι οποίες αναμφίβολα κινούνται στη σωστή κατεύθυνση. Όμως πως είναι δυνατόν, να καταφέρετε πλήγμα στην αρχαιοκαπηλία, χωρίς να προβλέψετε ειδικά κονδύλια για το λόγο αυτό;

Το λέω αυτό γιατί στην έκθεση από το Γενικό Λογιστήριο, δεν προβλέπεται καμία δαπάνη παρά μόνο δαπάνες που αφορούν μισθούς και αμοιβές των μελών της επιτροπής εμπειρογνωμόνων.

Φοβάμαι, ότι το νομοσχέδιο αυτό θα αποδειχθεί στο μέλλον ότι πρόκειται για σταγόνα στον ωκεανό.

Η πραγματική αντιμετώπιση του προβλήματος θα προϋπόθετε δράσεις πολλαπλές σε εθνικό, κοινωνικό και κρατικό επίπεδο.

Κυρίες και κύριοι

Η πολιτιστική κληρονομιά μας είναι αναμφίβολα κομμάτι της ψυχής μας. Και ευτυχώς που η δική μας κληρονομιά δεν είναι μόνον υλική. Είναι κυρίως άυλη.  Ο ελληνικός πολιτισμός είναι κυρίως αρχές και αξίες. Είναι τρόπος σκέψης και ζωής και ευτυχώς αυτά δε μπορούν ν” αποτελέσουν αντικείμενο αρχαιοκαπηλίας.

31/03/2008